Stedenbouwkundig plan Voorhof

Het dorp Berkel-Enschot, onderdeel van de gemeente Tilburg, is volop in transitie. Op nog geen zes kilometer van het centrum van Tilburg is het aangenaam vertoeven in het Brabantse landschap. De urgente regionale woningbouwopgave is echter niet enkel een probleem van de stad Tilburg, ook in het landelijke gebied dienen meer woningen gerealiseerd te worden. Om het waardevolle buitengebied te sparen is het verstandig om ook voor dorpen slimme verdichtingsstrategieën te ontwerpen.

Oud dorpshart, nieuwe kansen

Winkelcentrum Koningsoord is het nieuwe dorpshart van Berkel-Enschot. Rond het oude klooster zijn nieuwe bouwblokken toegevoegd met woningen en winkels. Het klooster is herbestemd tot een bijzonder wooncomplex met een stadswinkel, bibliotheek, buurthuis en een café-restaurant. Het voormalige dorpshart, winkelcentrum Eikenbosch, biedt nu kansen om het dorp van een nieuwe ruimtelijke en programmatische kwaliteitsimpuls te voorzien. De opgave voor diederendirrix is om een stedenbouwkundig plan te maken dat woonbuurten en voorzieningen rondom het voormalig dorpshart met elkaar verbindt en om een nieuw levendig woongebied te creëren.

Het plangebied bestaat uit verschillende locaties. Het in onbruik geraakte dorpswinkelcentrum, de voormalige locatie van de Albert Heijn, het oude buurthuis, de oude bibliotheek en de huidige locatie van zorgcentrum Torentjeshoef zijn percelen met elk afzonderlijk een eigen kwaliteit. Het plangebied is omringd door een betekenisvolle (historische) groenstructuur, goede ontsluitingswegen en woonbuurten met verschillende karakteristieken.

Het woonprogramma voor de nieuwbouw bestaat uit 57 grondgebonden woningen en een nieuw zorgcentrum op een andere locatie binnen het plangebied met 44 zorgappartementen en 66 aanleunwoningen. Het maatschappelijke programma voor de nieuwbouw bestaat uit een kindcentrum; een gebouwcluster met een school, kinderdagverblijf, buitenschoolse opvang en een gymzaal. De context en het programma bieden volop kansen voor een succesvolle integrale herstructurering van het voormalige dorpshart.

Oude laan, nieuw verbinding

Het stedenbouwkundig plan bouwt voort op historische verbindingen en groenstructuren. De oude laanstructuur met de nog aanwezige oude bomen herstellen we als route voor fietsers en voetgangers. Aan weerszijde van deze nieuwe route positioneren we verschillende sociale functies. De nieuwe gebouwen voor ouderen en kinderen scheppen in combinatie met de nieuwe grondgebonden woningen een aangenaam woonmilieu. De nieuwe centrale verbinding versterkt niet alleen de relatie tussen de verschillende buurten, maar biedt ook plek voor ontmoeting en verblijf.

Hof- en parkwoningen

Op de locatie van de voormalige supermarkt introduceren we hofwoningen. Deze typologie bemiddelt tussen de fijne structuur van de aanwezige woonbuurt en de grotere schaal van het voormalige gemeentehuis. Het centrale groene hof biedt tevens een fraaie doorkijk naar de omgeving. Op de locatie van het huidige zorgcentrum realiseren we parkwoningen. De nieuwe grondgebondenwoningen zijn gericht op het fraaie omliggende landschap met aangename nieuwe informele routes die de nieuwe buurt doorwaadbaar maken en met de bestaande buurten verbindt. In schaal sluit de nieuwe bebouwing als vanzelfsprekend aan op de bestaande woonbuurt.

Herinterpretatie omgeving

De samenhangende gebiedsidentiteit komt tot uiting in kleur en materiaalgebruik van de nieuwbouw in de verschillende deelgebieden. Hierbij is de nieuwbouw geen letterlijke vertaling van de bestaande bebouwing maar voegt het een eigentijdse frisse nieuwe impuls toe aan het dorp. De gevels zijn in hoofdzaak opgebouwd uit metselwerk met verbijzondering in bijpassend gekleurd beton, hout of door bijzondere metselwerkaccenten ter plaatse van entrees van de woningen en kopgevel van de bouwblokken. De kleur van het metselwerk is per deelgebied afgestemd op de aanwezige bebouwing rondom het plangebied.

Klimaatadaptatie en biodiversiteit

Het stedenbouwkundig plan gaat uit van een minimale verharding om zo veel mogelijk groen te realiseren. Hierdoor ontstaan mogelijkheden voor een gezonde water-, energie- en groenbalans. De nieuwe beplanting is zoveel mogelijk gebiedseigen en verbindt de verschillende groenstructuren in de omliggende woonwijken met elkaar. Hierdoor ontstaat er een kwalitatief groengebied waar we ecologie en biodiversiteit intensiveren. De gebouwen en woningen zijn zorgvuldig in de omgeving geplaatst; overgangen van privé naar openbaar zijn ruimtelijk één geheel en zijn zo groen mogelijk ingericht. De gebouwen kunnen daardoor meedoen in het stedelijk groene netwerk bestaande uit bijvoorbeeld groene daken, gevelbeplanting, opvang van water en nestgelegenheid. In het plangebied laten we het hemelwater maximaal infiltreren in de bodem. Op diverse plaatsen passen we wadi’s toe die een groot deel van het water bufferen en de afvoer van het water sterk reduceren.