Stedenbouwkundig plan Aan de Waterkant

Stedenbouwkundig plan Aan de waterkant in de wijk Jeruzalem is onderdeel van een reeks nieuwe planontwikkelingen langs de Piushaven in Tilburg. Diederendirrix is al ruim tien jaar betrokken bij de herstructurering en uitbreiding van de wijk. In 2010 is gestart met het masterplan voor een gebied van circa vier hectare. In de jaren erna is een stedenbouwkundig plan gemaakt en zijn alle grondgebonden woningen (169 eenheden) en appartementencomplexen (110 eenheden) architectonisch uitgewerkt.

Opgave

De wijk Jeruzalem ligt ingesloten tussen de Ringbaan Oost, de Meierijbaan, het Wilhelminakanaal en de Piushaven. Beeldbepalend voor de bebouwing zijn de recent gerenoveerde Airey-woningen die in de jaren 50 met Marchallhulp zijn gerealiseerd. Stedenbouwkundig wordt de wijk gekenmerkt door een eenvoudig orthogonaal patroon van straten omzoomd door groen. De hoofdstructuur, de centraal gelegen Caspar Houbenstraat en de dwars daarop georiënteerde Betuwestraat, Veluwestraat en Twentestraat, is omringd door een groenstructuur met een wandelroute langs het water. Beide structuren zijn slecht met elkaar verbonden en de inrichting van de openbare ruimte in de wijk is van een lage kwaliteit. Door het voormalige bedrijventerrein te herbestemmen tot woongebied, kunnen we de oeverzone langs de Piushaven en het Wilhelminakanaal goed verbinden met de wijk en de openbare ruimte uitbreiden en een impuls geven. De potentiële kwaliteit van de waterkant willen we met een nieuwe configuratie ten volle benutten voor de wijk Jeruzalem.

Nieuwe oriëntatie

Het stedenbouwkundig plan bestaat uit een reeks nieuwe bouwblokken aan het kanaal en een aantal opnieuw ingevulde bouwvelden aan de Twentestraat en Caspar Houbenstraat. Met de nieuwe stedenbouwkundige structuur maken we ‘doorkijken’ vanaf de wijk richting de oevers van het kanaal. Dit principe introduceert een nieuwe oriëntatie van de openbare ruimte richting kanaal en het omringde landschap.

De nieuwe grondgebonden woningen aan weerszijden van de Twentestraat sluiten aan op de schaal van de bestaande (Airey-)woningen. De appartementencomplexen introduceren een schaalsprong die verschillende structuren op wijk- en stadsniveau markeren. De centrale as van de Casper Houbenstraat loopt door in een autovrij plein met een hoogteaccent aan de waterkant. Bij het kruispunt Meierijbaan en Wilhelminakanaal staat een tweede hoogteaccent dat de overgang tussen stad en ommeland markeert.

Landschap

Het groene karakter van de wijk Jeruzalem, de inrichting van het havenpark aan overzijde van de Piushaven en de nabijheid van natuur- en landschapsgebied Moerenburg zijn belangrijke uitgangspunten voor de inrichting van de openbare ruimte. Het oeverpark heeft een landschappelijk karakter met een ecologische en ruige uitstraling. Een invulling met riet, wilgen en kruidenmengsels is kenmerkend. Een aantal plekken in het oeverpark vormen nadrukkelijk een schakelpunt. Zo is het plein op de kop van de Casper Houbenstraat een nieuwe verblijfsplek in de wijk met een fraai uitzicht op het kanaal en het landschap. De aansluiting op de Meierijbaan is opnieuw ontworpen, zodat de verbinding met Moerenburg is vergemakkelijkt.

Beeldkwaliteit bebouwing

De beeldkwaliteit van de nieuwbouw wordt in sterke mate bepaald door de wens om aansluiting te vinden op de bestaande wijk en om een overgang te maken naar een rijk geschakeerd en gedifferentieerd beeld richting het water. Kenmerkend is de verfijning richting de oevers in termen van korrel, materiaal- en kleurgebruik.

De architectuurstijl verloopt van traditioneel in het bestaande deel van de wijk naar modern richting de oevers in het nieuwe deel. Deze overgang gaat geleidelijk vanaf de Twentestraat. De architectuurkarakteristiek van Jeruzalem ‘hergebruiken’ we op onderdelen. In het kader van de aansluiting verloopt de thematiek gebaseerd op dakvormen, gevelopeningen en korrelgrootte van meer aan de kant van de wijk, naar minder aan de kant van het water.

De bouwmassa’s zijn geleed en expressief. Dit doen we bijvoorbeeld door het toepassen van een uitgesproken dakrand, een nadrukkelijke overstek, afwisselend schuin- of plat dak, loggia, erker en of dakterras. Het hoofdmateriaal is metselwerk. In verschillende tinten en speciale verbanden maken we een accentuering. Daarbij is het kleurgebruik van de steen lichter en minder verschillend bij de blokken die aansluiten op de bestaande wijk. Meer kleurverschil wordt er gemaakt richting het oeverpark.