Masterplan Strijp-R

Stedenbouwkundig plan Strijp R

Met de bouw van een nieuwe, woonwijk wordt het voormalige bedrijventerrein Strijp-R van Philips in Eindhoven nieuw leven ingeblazen. In samenwerking met Buro Lubbers landschapsarchitectuur & stedenbouw hebben wij het Stedenbouwkundig Plan voor de herontwikkeling opgezet, evenals een Beeldkwaliteitplan, waarin de landschappelijke invulling en uitgangspunten voor de architectuur zijn meegenomen.

Bij de verkoop van het terrein aan ontwikkelaar Amvest, stelde de gemeente een aantal eisen. Zo moest het gebied niet alleen worden herbestemd tot groenstedelijk woongebied, maar ook beantwoorden aan de actuele vraag naar woningbouw voor kenniswerkers, die van oudsher met deze plek zijn verbonden. Om hieraan te voldoen, heeft Amvest onderzoek verricht naar hun profiel en woonwensen.

Gevarieerd woningaanbod

Als het gaat om woningtypologieën, bleken de kenniswerkers zeer flexibel, wat ons de mogelijkheid gaf om in de wijk een gevarieerd woningaanbod te voorzien. Wonen op de begane grond, een parkeerplaats voor de deur en een privétuin bleken geen vereisten. Daarentegen werd wel veel waarde gehecht aan de nabijheid van scholen, sportvoorzieningen en… veel groen. Strijp-R geeft daar optimaal invulling aan. Het voormalige bedrijventerrein ligt op steenworp afstand van het centrum van Eindhoven en de groene, noordwestelijke rand van de stad. Het is gelegen tussen de bedrijventerrein Strijp-T, de wijk Drents Dorp en landgoed de Wielewaal. Dankzij de aanwezigheid van veel groen, wat in het stedenbouwkundig plan wordt versterkt, kan optimaal worden voldaan aan de wens voor een kwalitatief hoogwaardig woonmilieu.

Respect voor de historie

Naast het doelgroeponderzoek heeft Amvest ook cultuur- en bouwhistorisch onderzoek verricht. Hoewel er geen monumenten op het terrein aanwezig zijn, bleek de historie van de plek zo rijk dat Amvest de wens uitsprak hier de identiteit van het nieuwe Strijp-R aan te ontlenen. Voor ons als ontwerpers de taak om deze identiteit in het ontwerp te vertalen…

Het landschap met haar bestaande, bijzondere bomen vormt de drager van het gebied. De structuur van het terrein en het industriële geheugen, de zogenaamde relicten, zijn zoveel mogelijk behouden. Een oude loopbrug, een verhoogd perron, pompgebouw RAG met de in onbruik geraakte leidingenbrug en het voormalig portiergebouw RF zijn bewaard gebleven en opgeknapt, evenals een groot deel van de voormalige keramiekwerkplaats RK, dat nu onderdak biedt aan het atelier van Piet Hein Eek. Om de relicten heen worden de nieuwe woonbuurten gerealiseerd.

Pionier: Piet Hein Eek

Het RK-complex van Piet Hein Eek, de voormalige keramiekwerkplaats waar onderdelen voor radio’s en televisies werden gemaakt, is het eerste gebouw op Strijp R dat is herbestemd. De dichtgeschilderde ramen, systeemplafonds en willekeurig geplaatste binnenwanden zijn verwijderd en het pand heeft een flinke opfrisbeurt gekregen. Wat ooit één van de donkerste panden van Eindhoven was, is getransformeerd naar een lichte ruimte met een grote, centrale werkplaats, een showroom, een restaurant, een expositieruimte en een evenementenruimte.

Als pionier heeft Piet Hein Eek een belangrijke rol gespeeld in de branding van het terrein, door het gebied aantoonbaar leefbaar te maken en door een andere dimensie aan het woonplan toe te voegen.

Vier woonmilieus

Het stedenbouwkundig plan van Buro Lubbers en diederendirrix voorziet in de gefaseerde bouw van circa zeshonderd woningen. Binnen het plan worden in totaal vier woonmilieus onderscheiden. De westelijke en (zuid)oostelijke tuinrand bestaan uit grondgebonden woningen, die via woonstraatjes te bereiken zijn. De hogere bebouwing aan de Zwaanstraat schermt de nieuwe woonwijk af van het verkeer- en industriegeluid. De bosrand in het noorden van het gebied bestaat uit vrijstaande villa’s op eigen grond, die door de bewoners zelf ontwikkeld worden. Een derde woonmilieu betreft het vrije veld, met geclusterde woningen en parkeerhofjes in openbaar groen. Ten slotte is er de zogenoemde vesting, een geconcentreerd woonmilieu dat circa 1,5 meter boven het maaiveld is opgetild.

In plaats van het hek waarmee het fabrieksterrein werd afgesloten, is ervoor gekozen de groene omzooming van bestaande bomen te versterken met nieuwe bomen. De buitenrand van Strijp R is zo getransformeerd tot een openbaar Zoompark voor de nieuwe buurt en alle omwonenden. Het nieuwe stratenpatroon is gebaseerd op de ringvormige organisatie van het oorspronkelijke fabrieksterrein. De rechthoekige verkaveling van de nieuwe woningen is geïnspireerd op de orthogonale structuur van de oorspronkelijke gebouwen. De diagonale as van de voormalige, verhoogde postweg en later spoorlijn door het gebied, schakelt de groene ruimtes tussen de bebouwing tot een park voor de bewoners.

Supervisieteam

Om de uitgangspunten tijdens het ontwerpproces te bewaken, heeft Amvest een supervisieteam samengesteld, waarin diederendirrix, Buro Lubbers, Amvest en cultuurhistorisch onderzoeker Paul Meurs vertegenwoordigd zijn. Dankzij een intensieve samenwerking, konden het Stedenbouwkundig Plan en Beeldkwaliteitplan binnen korte tijd worden gerealiseerd. Het ontwerp van de eerste tachtig woningen werd hierbij aan ons gegund. Voor de bouw van de overige woningen, werden ook andere architecten benaderd. Het supervisieteam toetst de ontwerpen aan het Beeldkwaliteitplan en zorgt ervoor dat de ontwerpen bij de commissie Ruimtelijke Kwaliteit nog slechts hamerstukken zijn.

Inmiddels is ongeveer de helft van de woningen gerealiseerd. Voordat met de bouw van de andere woningen wordt gestart, vindt een herijking van het Stedenbouwkundig Plan plaats, om nog beter aan te sluiten bij de wensen en eisen van deze tijd. Door geen blauwdruk te maken maar te werken met een dynamisch stedenbouwkundig plan, kunnen we het aanbod continu afstemmen op de vraag.