Erasmus Medisch Centrum

De campus van het Erasmus Medisch Centrum in de binnenstad van Rotterdam staat voor een vernieuwings- en verdichtingsopgave. Het verplaatsing van het eigen vastgoedprogramma en accommoderen van externe zorgpartners, medische bedrijven en onderzoeksinstellingen hebben tot doel de campus verder te ontwikkelen en om de relatie met de stad te verbeteren. Medische zorg, ontwikkeling en uitwisseling van kennis willen we laten plaatsvinden in interactie met het stedelijke leven rondom aangevuld met een levendige mix van stedelijke voorzieningen op de campus zelf.

Stadscampus

Het vastgoed van het Erasmus Medisch Centrum (EMC) ligt fysiek ingesloten door de wijken Middelland/ Oude Westen, een cluster van de Hogeschool Rotterdam, twee stadsparken in het Hoboken gebied en de ‘s-Gravendijkwal en Westzeedijk als drukke stedelijke verbindingswegen. Het EMC heeft de ambitie om te transformeren naar een stedelijke medische campus (sciencepark) waarin (zorg)instellingen, (onderzoek)bedrijven en onderwijs samenwerken aan onder andere kennisvalorisatie. Het masterplan heeft daarbij als doel om het huidige complex te versterken en in te bedden in het stedelijk weefsel. Onder andere door de schaal en expressie van de campus meer te differentiëren en aan te laten sluiten aan de aanstaande stedelijke ontwikkelingen van ‘s-Gravendijkwal, Parkhaven en het museum Boijmans Van Beuningen.

Programma

De randen van het masterplan hebben een onderscheidende programmering . Aan de ‘s-Gravendijkwal zullen voornamelijk externe zorgpartners als gebruikers worden gehuisvest. Ze zullen zich in een pandsgewijze ordening representeren. Aan de Westzeedijk is plaats voor tech-start-ups, scale-ups en innovatieve bedrijven gericht op de toekomst van de gezondheidszorg.

De ontwikkeling van de Museumparkzijde ligt ver in het verschiet, pas rond 2040 na de herpositionering van het Sophia Kinderziekenhuis aan de ‘s-Gravendijkwal. Door de ordening van losse gebouwen is een gemengd programma van stedelijke voorzieningen en Erasmus MC Campus gerelateerde functies in een mix van (maatschappelijke) voorzieningen en werken goed denkbaar.

Om een levendige interactie te realiseren tussen de Erasmus MC Campus en haar stedelijke omgeving is een goede ruimtelijke en functionele programmering van de plint evident. Aan de ‘s-Gravendijkwal is een overstek bedacht over de volledige lengte van de boulevard die consequent twee lagen hoog is. Aan het plein verhoogd zich dit tot drie lagen om de interactie kracht bij te zetten en de voetganger te begeleiden van HOV naar het plein.

Aan de zuid en oostzijde is er minder sprake van een echte plint. De gebouwen staan aan en in een groen maaiveld. Aan de Westzeedijk zijn entrees heel herkenbaar gesitueerd in de glazen marges tussen de gebouwen. Aan de zijde van het Museumpark hebben de gebouwen hun entrees aan het padenstelsel tussen de gebouwen. Ze zijn alzijdig georiënteerd en de basementen die zich als paviljoens aan het groen presenteren kunnen afhankelijk van hun functie eigen entrees of veranda’s in de groene tussenruimtes realiseren.

Logistiek

Het masterplan voorziet in een structuur dat op verschillende niveaus opereert. Naast het feit dat er een aangename omgeving voor de patiënten, bezoekers en het personeel wordt gemaakt, moet het gehele complex op een efficiënte manier kunnen worden bevoorraad. Het ontwerpen op verschillende niveaus is daarom van belang.

Het grootste deel van het publieke niveau bevindt zich op laag 1 met de bestaande passage als kloppend hart. De passage wordt uitgebreid naar de west- en zuidzijde met aansluiting op het Westplein (tevens op laag 1) en een drietal kleinere pleinen aan de Westzeedijk met aansluiting op het dijkniveau. Vanuit deze structuur worden andere ruimtes aangehaakt, zoals de Atria. Het gehele stelsel van ruimtes en routes zorgt voor een goede dooradering van de campus.

De enige publieke ruimte op de begane grond is het dr. Molewaterplein, de hoofdentree van het ziekenhuis. De rest van het maaiveld wordt gebruikt voor de logistiek van het complex, of voor parkeervoorzieningen.  Op laag 2 bevindt zich het publieke deel van de medische faculteit  en op de derde laag bevindt zich het stelsel van beddenroutes. Deze structuur wordt uitgebreid naar de westzijde waar nieuwe zorgpartners kunnen aansluiten op de bestaande structuur. Deze strikte scheiding van functies zorgt ervoor dat het totale complex als een geoliede machine kan werken.

Dynamisch Masterplan

Doordat de programmering constant in ontwikkeling is, is ook het masterplan fluïde. Er is geen vaste vorm, geen vast programma. Het Masterplan beschrijft de ontwikkelingen in hoofdlijnen, met ontwerprichtlijnen en de contouren van de beeldkwaliteit. Het doet uitspraken over het nieuwe silhouet en de verankering in de stedelijke omgeving. Het masterplan beschrijft en verbeeld de kaders voor de planontwikkeling in de tijd. Deze kaders gelden voor de concrete initiatieven voor de komende jaren aan de ‘s-Gravendijkwal, tot aan een meer globale en algemene beschrijving aan de Museumparkzijde. Het toont het verloop van meer concrete initiatieven die de komende jaren aan de orde zijn aan de ‘s-Gravendijkwal tot een visie gerichte benadering aan de oostzijde.

Stedenbouwkundig raamwerk

Het raamwerk laat zich lezen als een kern en een periferie. Globaal gezien is de kern het huidige Erasmus MC, een compact lichaam van hoofdzakelijk aangesloten gebouwen, die programmatisch de functies vervullen van het academisch ziekenhuis en het onderwijs en onderzoek. De kansen en mogelijkheden voor transformatie liggen bij uitstek aan de rand, de periferie. De maakt dat het huidige Erasmus MC zich kan transformeren in een totaal nieuwe representatie naar de stedelijke context.

Het raamwerk kent twee belangrijke eigenschappen:

1. In het interne circuit wordt de betekenis van de passage versterkt door de doorzetting naar het nieuwe ‘Westplein’. Meerdere dwarsverbindingen zorgen ervoor dat de nieuwe gebouwdelen aan de periferie verbonden worden met de Passage, Een extra oostwest as verbindt de gebouwen aan de Westzeedijk. Het vergrote en effectieve circuit verbindt de zones bestemd voor de externe (zorg)partners aan de kern en centrale passage. De dwarsverbindingen maken op tal van plekken nieuw entrees mogelijk aan de drie randen van de Erasmus MC Campus.
2. Het silhouet. Kenmerkend voor de verdichting van het massa-volume beeld is de opbouw vanuit de rand naar accenten in de tweede lijn en de hoogste accenten parallel langs de passage. Zo ontstaan een reeks oplopende hoogtelijnen die richtinggevend zijn voor de verschillende planinitiatieven.

Landschappelijke verankering

Aan de noordzijde bevinden zich twee pleinen (’s Jacobsplein en dr. Molewaterplein) en een groene stadsstraat (Wytemaweg) die het huidige ziekenhuis goed aan de stad verankeren. Dezelfde ambitie om te verbinden is ook logelaten op west-, oost- en zuidzijde. Hierbij wordt een verschil gemaakt tussen de zijdes die aan de parken grenzen (groene oriëntatie) en de zijde die aan de stadsboulevard grenst (stedelijke oriëntatie). Door deze verschillende randen goed aan het interne netwerk van open ruimtes te koppelen ontstaat een veelzijdige campus die goed met de Rotterdamse binnenstad is verankerd. De verankering wordt extra waardevol omdat het complex aan alle kanten niet overal de rand opzoekt, maar veel meer een rafelrand maakt waarbij pleinen en groene ruimtes ook het gebied binnenkomen.